ประวัติเพลง “คนกับควาย” ของ คาราวาน

คนกับควาย
คำร้อง : สุรชัย จันทิมาธร 
ทำนอง : เพลง Masters Of War โดย Bob Dylan

คนก็คนทำนาประสาคน
คนกับควายทำนาประสาควาย
คนกับควายความหมายมันลึกล้ำ
ลึกล้ำทำนามาเนิ่นนาน
แข็งขันการงานมาเนิ่นนาน
สำราญเรื่อยมาพอสุขใจ

ไปเถิดไปพวกเราไปเถิดไป
ไปเถิดไปแบกไถไปทำนา
ยากจนหม่นหมองมานานนัก
นานนักน้ำตามันตกใน
ยากแค้นลำเค็ญในหัวใจ
ร้อนรุ่มเพียงใดไม่หวั่นเกรง

เป็นบทเพลงเสียงเพลงแห่งความตาย
ความเป็นคนสลายลงไปพลัน
กฎุมภีกินแรงแบ่งชนชั้น
ชนชั้นชาวนาจึงต่ำลง
เหยียดหยามชาวนาว่าป่าดง
สำคัญมั่นคงคือความตาย

เพลง คนกับควาย ถูกเผยแพร่ครั้งแรก ในรูปแบบแผ่นเสียงซิงเกิ้ลแรกของวงคาราวาน บันทึกในห้องอัดเสียงคิงซาวด์ เมื่อปี 2518 ผลิตออกมาไม่เกิน 500 แผ่น ราคาตกแผ่นละ 25 บาท ถือได้ว่าเป็นแผ่นเสียงแห่งประวัติศาสตร์เพลงเพื่อชีวิต บันทึกบทเพลงอมตะของคาราวานไว้ 4 เพลงคือ เปิปข้าว และ คนกับควาย ในหน้าแรก นกสีเหลือง กับ จิตร ภูมิศักดิ์ ในหน้าที่ 2

ทั้ง 4 เพลงขับร้องโดย สุรชัย จันทิมาธร กับ วีระศักดิ์ สุนทรศรี เล่นกีตาร์ ทองกราน ทานา เล่นกีตาร์ลีด ฟรุต ร้องประสาน มงคล อุทก เป่าเมาท์ออร์แกน พิณ ร้องประสาน และคนสุดท้าย พงษ์เทพ กระโดดชำนาญ เป่าขลุ่ยและร้องประสานเสียง

แผ่นเสียงต้นฉบับชุดนี้เป็นที่ต้องการมากในปัจจุบัน ราคาซื้อขายอยู่หลักหลาย ๆ หมื่นบาท

สุรชัย จันทรธิมาธร เขียนหนังสือนามปากกาว่า ท.เสญ เจนจัด ส่วนวีระศักดิ์ สุนทรศรี เพื่อนเขาชอบเรียกว่าคนเดินทาง คือชอบ สัญจร ไปเรื่อย เมื่อ 2 คนมารวมกันก็เลยตั้งเป็นวง ท.เสญ และสัญจร

เพลงที่ ท.เสญ และสัญจร เล่นในยุคแรกก็เป็นเพลงที่แต่งที่บ้านพักย่านสะพานควาย โดย สมคิด สิงสง (อดีตนักหนังสือพิมพ์) วิสา คัญทัพ และสุรชัย อยู่ด้วยกันในบ้าน สมัยนั้นเป็นบ้านที่เกิดขึ้นหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม เป็นศูนย์รวมแกนนำนักศึกษาก็จะไปอยู่ที่นั้น เช่น คุณธีรยุทธ บุญมี ปรากฏว่ามีการสืบทราบว่าบ้านนั้นถูกดักฟังไว้หมดแล้ว ผู้หวังดีที่มาเช่าให้ก็เป็นพวกที่มีอำนาจที่จะเอาอำนาจคืน ผู้นำนักศึกษาที่มีชื่อก็เลยออกไปหมด เหลือแต่ศิลปิน

เพลง คนกับควาย ก็เกิดขึ้นที่บ้านสะพานควายหลังนั้น

เพลงสะท้อนเอาชีวิตและหยาดเหงื่อ อันเต็มไปด้วยริ้วรอยแห่งการกดขี่ของชาวนา ได้อย่างตรงไปตรงมา ทำนองที่มีอิทธิพลจากบทเพลง Masters Of War ของ บ๊อบ ดีแล่น (Bob Dylan) ที่เรียบง่าย เหมาะสมกับเนื้อหา ใช้ภาษาง่าย ๆ ตรงไปตรงมา ทำให้บทเพลงสามารถทิ่มแทงความรู้สึกของผู้ฟังได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับชนชั้นชาวนา จึงไม่แปลกนักที่เพลงบทนี้ถูกสั่งห้ามในเวลาต่อมา

เพลง คนกับควาย ถูกนำไปเล่นครั้งแรกที่งานแต่งงานของ วีระประวัติ วงค์พัวพัน (ผู้กำกับภาพยนต์ บิดาของ คุณเคน ธีรเดช วงค์พัวพัน) เพราะเป็นนักเขียนกลุ่มพระจันทร์เสี้ยวด้วยกันกับกลุ่มผู้แต่งเพลง

ซึ่งมีเรื่องตลกที่เล่าขานกันว่า ในแต่งงานที่โรงแรมหรู โรงแรมนารายณ์ แต่มีชายหนุ่ม 3 คน ยืนร้องเพลง คนกับควาย แขกที่เขามาก็แต่งชุดราตรีหรูหรามางานแต่งงาน เขาก็งงว่า “ไอ้สามคนนี้มันเป็นใคร” และเพลงที่ร้องมันก็ไม่ได้เกี่ยวกับงานแต่งงานเลย มาคนกับควายอะไรอยู่บนโรงแรมนารายณ์

ต่อมา ท.เสญ สัญจร ก็รวมตัวกับ บังคาเทศแบนด์ เป็นวง คาราวาน และสร้างผลงานแบบซิงเกิ้ลแผ่นแรกดังที่กล่าวไปตอนต้น